สำนักงานจังหวัดเป็นหน่วยงานบริหารราชการส่วนภูมิภาค ดำเนินการเป็นศูนย์กลางในการบริหารงานของผู้ว่าราชการจังหวัดเช่นเดียวกับ
สำนักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย ซึ่งเป็นศูนย์กลางของการบริหารราชการของกระทรวงมหาดไทยในส่วนกลาง สำนักงานจังหวัดเป็นหน่วยงานที่ปรากฏชื่อครั้งแรกในพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2495
ซึ่งตามมาตรา 38 ของพระราชบัญญัติดังกล่าว กำหนดไว้ว่า ให้แบ่งส่วนราชการจังหวัดดังนี้
1.สำนักงานจังหวัด มีหน้าที่เกี่ยวกับราชการทั่วไปของจังหวัดนั้น มีผู้ว่าฯ เป็นผู้ปกครอง บังคับบัญชาและรับผิดชอบ
2.ส่วนต่างๆซึ่งกระทรวง ทบวง กรม ได้ตั้งขึ้นมีหน้าที่เกี่ยวกับราชการของกระทรวง ทบวง กรม นั้นๆ มีหัวหน้าส่วนราชการประจำจังหวัดนั้นๆเป็นผู้ปกครอง บังคับบัญชาและรับผิดชอบ
อย่างไรก็ตามแม้ว่าสำนักงานจังหวัดจะมีปรากฏชื่ออยู่ตามกฎหมาย แต่ในทางปฏิบัติสำนักงานจังหวัดยังไม่เคยได้รับการจัดตั้งขึ้น โดยมีเจ้าหน้าที่ของตนเองไปประจำปฏิบัติงานอยู่เลย คงมีแต่ตัวผู้ว่าฯเพียงท่านเดียวทั้งนี้เพราะระยะแรกๆงานของสำนักงานจังหวัด มีปริมาณไม่มากนัก ซึ่งผู้ว่าฯได้มอบหมายให้แผนกปกครองจังหวัดเป็นผู้รับผิดชอบดำเนินการแทน
ต่อมา เมื่องานด้านต่างๆของจังหวัดมีปริมาณมากขึ้น กระทรวงมหาดไทยได้พิจารณาเห็นความจำเป็นที่จะต้องจัดตั้งสำนักงานจังหวัด โดยมีเจ้าหน้าที่ของตนเองไปประจำปฏิบัติงานอยู่อย่างแท้จริงเพื่อช่วยเหลือผู้ว่าฯในการปฏิบัติงานตามภารกิจหน้าที่ความรับผิดชอบ ซึ่งมีอยู่อย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะเนื่องจากผู้ว่าเป็นผู้รับนโยบายจากนายกรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรี กระทรวง ทบวง กรม มาปฏิบัติให้บังเกิดผลแก่ประชาชนในท้องที่ และรัฐบาลได้มีนโยบายที่จะพัฒนาการบริหารราชการที่จะให้หน่วยงานของทุกกระทรวง ทบวง กรม ที่มีหน่วยงาน ในจังหวัดได้ขึ้นตรงหรือรายงานต่อผู้ว่าฯ สำนักงานจังหวัดจึงต้องทำหน้าที่เป็นศูนย์กลาง ในการบริหารงานของ ผู้ว่าฯและเป็นศูนย์กลางในการประสานแผน และโครงการของทุกกระทรวง ทบวง กรม ในจังหวัด
กระทรวงมหาดไทยโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2516 จึงได้กำหนดให้มีอัตรา กำลังเจ้าหน้าที่ เพื่อทำหน้าที่ช่วยเหลือผู้ว่าฯขึ้นในสำนักงานจังหวัด จำนวน 5 จังหวัด และได้มีมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม 2518 กำหนดให้ขยายการจัดอัตรากำลังเพิ่มขึ้นในปี 2518 อีกจำนวน 16 จังหวัด และในปี 2519 จำนวน 49 จังหวัดตามลำดับ เพื่อให้สำนักงานจังหวัดเป็นหน่วยงานที่มีขีดความสามารถในการบริหารงานราชการส่วนภูมิภาค ดำเนินการเป็นศูนย์กลาง ในการบริหารงานของผู้ว่าฯได้เช่นเดียวกับสำนักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย ในส่วนกลางสำนักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย เป็นผู้รับผิดชอบในการบริหาร การวินิจฉัยสั่งการ การประสานงานร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการสนับสนุนการปฏิบัติของสำนักงานจังหวัดให้เป็นไปตามนโยบาย ซึ่งได้จัดให้มีเจ้าหน้าที่ขึ้น
สำนักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย เป็นผู้รับผิดชอบในการบริหาร การวินิจฉัยสั่งการ การประสานงานร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในการสนับสนุนการปฏิบัติของสำนักงานจังหวัดให้เป็นไปตามนโยบาย ซึ่งได้จัดให้มีเจ้าหน้าที่ขึ้นในส่วนราชการของสำนักงานจังหวัดเป็นครั้งแรกในปี 2517
ใน 5 จังหวัด ได้แก่ พระนครศรีอยุธยา นครสวรรค์ ชลบุรี สงขลาและยะลา
ต่อมา ในปี 2518 ได้ขยายการดำเนินการเพิ่มขึ้นใน 16 จังหวัด ได้แก่ นครราชสีมา อุบลราชธานี เชียงใหม่ นครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานีนราธิวาส ลพบุรี สระบุรี นนทบุรี ฉะเชิงเทรา จันทบุรี สมุทรปราการ สุโขทัย พิจิตร นครปฐมและชุมพร ในปี 2519 ได้ขยายเพิ่มขึ้นจนครบทุกจังหวัด