ภาพ logo website จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

ประวัติความเป็นมาจังหวัด

ผู้เขียน:  นพพร แสงสร้อย
ปรับปรุงเนื้อหาสุดเมื่อวันจันทร์ที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2555 เวลา 09:46 น.

 อ่าน 0

ประวัติความเป็นมาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา
 
               จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นอดีตราชธานีของไทยมีหลักฐานของการ
เป็นเมืองในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งแต่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 16 - 18 โดยมี
ร่องรอยของที่ตั้งเมือง โบราณสถาน โบราณวัตถุ และเรื่องราวเหตุการณ์ในลักษณะ
ตำนานพงศาวดาร ไปจนถึงหลักศิลาจารึก ซึ่งถือว่าเป็นหลักฐานร่วมสมัยที่ใกล้เคียงเหตุการณ์มากที่สุด ซึ่งเมือง
อโยธยาหรืออโยธยาศรีรามเทพนคร หรือเมืองพระราม มีที่ตั้งอยู่บริเวณด้านตะวันออกของเกาะเมืองอยุธยา มีบ้าน
เมืองที่มีความเจริญทางการเมือง การปกครอง และมีวัฒนธรรมที่รุ่งเรืองแห่งหนึ่ง มีการใช้กฎหมายในการปกครอง
บ้านเมือง 3 ฉบับ คือ   พระอัยการลักษณะเบ็ดเสร็จ    พระอัยการลักษณะทาส   พระอัยการลักษณะกู้หนี้
 
  สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) ทรงสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี เมื่อ
พ.ศ. 1893 กรุงศรีอยุธยาเป็นศูนย์กลางของประเทศสยามสืบต่อยาวนานถึง 417 ปี มีพระมหากษัตริย์ปกครอง 33
พระองค์ จาก 5 ราชวงศ์ คือ  ราชวงศ์อู่ทอง   ราชวงศ์สุพรรณภูมิ    ราชวงศ์สุโขทัย    ราชวงศ์ปราสาททอง
ราชวงศ์บ้านพลูหลวง  กรุงศรีอยุธยาสูญเสียเอกราชให้แก่พม่า  2  ครั้ง   ครั้งแรกใน  พ.ศ. 2112 สมเด็จพระนเรศวร
มหาราช ทรงกู้เอกราชคืนมาได้ใน พ.ศ.2127 และเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 พ.ศ. 2310 สมเด็จพระเจ้าตากสิน
มหาราช ทรงกอบกู้เอกราชได้ในปลายปีเดียวกัน แล้วทรงสถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานีแห่งใหม่กวาดต้อนผู้คนจาก
กรุงศรีอยุธยาไปยังกรุงธนบุรีเพื่อสร้างบ้านเมืองแห่งใหม่ให้มั่นคง แต่กรุงศรีอยุธยาก็ไม่ได้กลายเป็นเมืองร้างยังมีคน
ที่รักถิ่นฐานบ้านเดิมอาศัยอยู่ และมีราษฎรที่หลบหนีไปอยู่ตามป่ากลับเข้ามาอาศัยอยู่รอบ ๆ เมือง รวมกันเข้าเป็นเมือง
จนทางการยกเป็นเมืองจัตวาเรียกว่า  "เมืองกรุงเก่า"
   
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงยกเมืองกรุงเก่าขึ้นเป็นหัวเมือง
จัตวาเช่นเดียวกับสมัยกรุงธนบุรี หลังจากนั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้า
อยู่หัว โปรดให้จัดการปฏิรูปการปกครองทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาคโดยการ
ปกครองส่วนภูมิภาคนั้นโปรดให้จัดการปกครองแบบเทศาภิบาลขึ้นโดยให้รวมเมือง
ที่ใกล้เคียงกัน 3 - 4 เมือง ขึ้นเป็นมณฑล มีข้าหลวงเทศาภิบาลเป็นผู้ปกครอง โดย
ในปี พ.ศ. 2438 ทรงโปรดให้จัดตั้งมณฑลกรุงเก่าขึ้น ประกอบด้วยหัวเมืองต่าง ๆ
คือ กรุงเก่าหรืออยุธยา  อ่างทอง  สระบุรี  ลพบุรี  พรหมบุรี  อินทร์บุรี และสิงห์บุรี ต่อมาโปรดให้รวมเมืองอินทร์ และ
เมืองพรหมเข้ากับเมืองสิงห์บุรี  ตั้งที่ว่าการมณฑลที่อยุธยา และต่อมาในปี พ.ศ. 2469 เปลี่ยนชื่อจากมณฑลกรุงเก่า
เป็นมณฑลอยุธยา ซึ่งจากการจัดตั้งมณฑลอยุธยามีผลให้อยุธยามีความสำคัญทางการบริหาร การปกครองมากขึ้น
การสร้างสิ่งสาธารณูปโภคหลายอย่างมีผลต่อการพัฒนาเมืองอยุธยาในเวลาต่อมา จนเมื่อยกเลิกการปกครองระบบ
เทศาภิบาล ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 อยุธยาจึงเปลี่ยนฐานะเป็นจังหวัดพระนครศรีอยุธยา
จนถึงปัจจุบัน  
   
ในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรีได้มีนโยบายบูรณะโบราณสถาน
ภายในเมืองอยุธยาเพื่อเป็นการฉลองยี่สิบห้าพุทธศตวรรษประจวบกับในปี พ.ศ.2498
นายกรัฐมนตรีประเทศพม่าเดินทางมาเยือนประเทศไทยและมอบเงินจำนวน
200,000 บาท เพื่อปฏิสังขรณ์วัดและองค์พระมงคลบพิตร เป็นการเริ่มต้นการบูรณะ
โบราณสถานในอยุธยาอย่างจริงจัง ซึ่งต่อมากรมศิลปากรเป็นหน่วยงานสำคัญในการ
ดำเนินการ จนองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือ
ยูเนสโก มีมติให้ขึ้นทะเบียนนครประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยาเป็น " มรดกโลก " เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม 2534
มีพื้นที่ครอบคลุมในบริเวณโบราณสถานเมืองอยุธยา
   
  อาณาจักรกรุงศรีอยุธยา เป็นราชธานีมาตั้งแต่วันที่ 3 เมษายน 1893 จนถึงวันที่ 7
เมษายน 2310 เป็นเวลายาวนานถึง 417 ปี มีประวัติในการปกครอง การกอบกู้เอกราช วีรกรรมและด้านขนบธรรม
เนียมประเพณีมากมาย เป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ด้วยพืชพันธ์ธัญญาหารดังคำกล่าวว่า " ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว " ทั่ว
ทั้งจังหวัดพระนครศรีอยุธยายังมากมายไปด้วยวัดวาอาราม ปราสาทราชวังและปูชนียสถาน ปูชนียวัตถุมากมาย
กรุงศรีอยุธยามีพระมหากษัตริย์ปกครองอาณาจักรสืบต่อกันมา 33 พระองค์  มีราชวงศ์ผลัดเปลี่ยนกันครองอาณาจักร
รวม 5 ราชวงศ์
  1. ราชวงศ์อู่ทอง          3    พระองค์
  2. ราชวงศ์สุพรรณภูมิ    13   พระองค์
  3. ราชวงศ์สุโขทัย         7   พระองค์
  4. ราชวงศ์ปราสาททอง   4   พระองค์
  5. ราชวงศ์บ้านพลูหลวง   6   พระองค์
   
พระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์ ในสมัยกรุงศรีอยุธยา
ลำดับ
พระนาม
ปีที่ครองราชย์
พระราชวงศ์
1
สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง)
1893 - 1912  (19 ปี)
อู่ทอง
2
สมเด็จพระราเมศวร (โอรสพระเจ้าอู่ทอง) ครองราชย์ครั้งที่ 1
1912 -1913 (1 ปี )
อู่ทอง
3
สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1 (ขุนหลวงพะงั่ว)
1913 - 1931  (18 ปี)
สุพรรณภูมิ
4
สมเด็จพระเจ้าทองลัน (โอรสขุนหลวงพะงั่ว)
1931 - 1931 (7 วัน)
สุพรรณภูมิ

5

พระราเมศวร
สมเด็จพระราชาธิราช (โอรสพระราเมศวร)
1931 -1938 ( 7 ปี)
1938 -1952 (14 ปี )
อู่ทอง
6
สมเด็จพระอินราชาธิราช (เจ้านครอินทร์) โอรสพระอนุชาของขุนหลวงพระงั่ว
1952 - 1967 (16 ปี)
สุพรรณภูมิ
7
สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 (เจ้าสามพระยา) โอรสเจ้านครอินทร์
1967 - 1991 (16 ปี)
สุพรรณภูมิ
8
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (โอรสเจ้าสามพระยา)
1991 - 2031 (40 ปี)
สุพรรณภูมิ
9
สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3 (โอรสพระบรมไตรโลกนาถ)
2031 - 2034 (3 ปี)
สุพรรณถูมิ
10
สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 (โอรสพระบรมไตรโลกนาถ)
2034 - 2072 (38 ปี)
สุพรรณภูมิ
11
สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4 (โอรสพระรามาธิบดีที่ 2)
2072 -2076 (4 ปี)
สุพรรณภูมิ
12
พระรัษฎาธิราช (โอรสพระบรมราชาธิราชที่ 4)
2076 -2077 (1 ปี)
สุพรรณภูมิ
13
สมเด็จพระไชยราชาธิราช (โอรสพระรามาธิบดีที่ 2)
2077 - 2089 (12 ปี)
สุพรรณภูมิ
14
พระแก้วฟ้า (พระยอดฟ้า) (โอรสไชยราชาธิราช)
2089 - 2091 (2 ปี)
สุพรรณภูมิ
15
สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ (พระเฑียรราชา)
2091 - 2111 (20 ปี)
สุพรรณภูมิ
16
สมเด็จพระมหินทราธิราช (โอรสพระมหาจักรพรรดิ)
2111 - 2112 (1 ปี)
สุพรรณภูมิ
17
สมเด็จพระมหาธรรมราชา
2112 - 2133 (21 ปี)
สุโขทัย
18
สมเด็จพระนเรศวรมหาราช (โอรสพระมหาธรรมราชา)
2133 - 2148 (15 ปี)
สุโขทัย
19
สมเด็จพระเอกาทศรถ (โอรสพระมหาธรรมราชา)
2148 -2153 (5 ปี)
สุโขทัย
20
พระศรีเสาวภาคย์ (โอรสพระเอกาทศรถ)
2153 - 2153 (1 ปี)
สุโขทัย
21
สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม (โอรสพระเอกาทศรถ)
2153 - 2171 (17 ปี)
สุโขทัย
22
สมเด็จพระเชษฐาธิราช (โอรสพระเจ้าทรงธรรม)
2172 - 2172 (8 เดือน)
สุโขทัย
23
พระอาทิตยวงศ์ (โอรสพระเจ้าทรงธรรม)
2172 - 2199 (28วัน)
สุโขทัย
24
สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง (ออกญากลาโหมสุริยวงค์)
2172 - 2199 (27 ปี)
ปราสาททอง
25
สมเด็จเจ้าฟ้าไชย (โอรสพระเจ้าปราสาททอง)
2199 - 2199 (3 - 4 วัน)
ปราสาททอง
26
พระศรีสุธรรมราชา (อนุชาพระเจ้าปราสาททอง)
2199 - 2199 (3 เดือน)
ปราสาททอง
27
สมเด็จพระนารายณ์มหาราช (โอรสพระเจ้าปรารสาททอง)
2199 - 2231 (32 ปี)
ปราสาททอง
28
สมเด็จพระเพทราชา
2231 - 2246 (15 ปี)
บ้านพลูหลวง
29
สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 (พระเจ้าเสือ)
2246 - 2275 (6 ปี)
บ้านพลูหลวง
30
สมเด็จพระเจ้าท้ายสระ (โอรสพระเจ้าเสือ)
2275 - 2301 (24 ปี)
บ้านพลูหลวง
31
สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ (โอรสพระเจ้าเสือ)
2275 - 2301 (26 ปี)
บ้านพลูหลวง
32
สมเด็จพระเจ้าอุทุมพร (โอรสพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ)
2301 - 2301 (2 เดือน)
บ้านพลูหลวง
33
สมเด็จพระที่นั่งสุริยาสน์อมรินทร์(พระเจ้าเอกทัศน์) (โอรสพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ)
2301 - 2310 (9 ปี)
บ้านพลูหลวง

 
comments powered by Disqus